«Futbol+» qəzetində maraqlı bir layihə ilə rastlaşdım: «Bura Vətəndir» . Yeri gəlmişkən, «Futbol+» çox maraqlı qəzetdi və yaxşı mənada mənə də Sovetlər dönəmində nəşr olunan məşhur «Futbol-xokkey» qəzetini xatırladır. Və imkan tapdıqca bu qəzeti oxumağa çalışıram.

«Bura Vətəndir» layihəsində Tahir Mirzənin qonağı «Qəbələ»nin futbolçusu Ruslan Əmircanovla maraqlı bir söhbətini oxudum. Deməli belə, qələm dostumuz futbolçuların ağıl və savadını yoxlamaq üçün onları testdən keçirir. Özü də çox sadə suallarla. Bu suallara cavab vermək üçün natamam orta təhsil kifayətdi. Təəssüf ki, yaxşı oyunçu kimi az-çox rəğbətimi qazanan Ruslan Əmircanov çox sadə suallara cavab verə bilməyib. Ruslanı buna görə qınamıram və tənqid etmək fikrim də yoxdur.

Başqa bir məsələyə toxunmaq istəyirəm.
Qələm dostumuz Tahir Mirzə yazır: «Futbolçunun, futbol adamının ağıllı və savadlı olması vacib olmasa da yaxşı əlamətdir. Axı, yalnız savadlı biri gələcək nəsilə nəsə ötürə bilər. Hər birimiz əcnəbi futbolçuların əksərinin davranışına və danışığına baxanda köks ötürürük. Deməli, o həm də az-çox savadlıdır ki, belə danışır. Savad həm də mədəniyyət deməkdir».

Əvvəla, mən əcnəbi futbolçuların (söhbət bizim legionerlərdən getmir, onlar futbolçu deyil, top-top oynayanlardı) çıxışlarına qulaq asmışam. Onların çıxışlarında da elə bir savadlı nəsə görməmişəm, heç gözləmirəm də. Mən başqa bir məsələyə münasibət bildirmək istəyirəm. Birincisi, onu qeyd edim ki, «futbolçunun, futbol adamının savadlı olması vacib olmasa da, yaxşı əlamətdir». Dostum Tahir Mirzə, bu cümləni başa düşmək mümkün deyil. Sözünüzdən belə çıxır ki, futbolçunun savadlı olmaması yaxşı əlamətdi. Təbii ki, mən başa düşdüm ki, siz belə demək istəməmisiniz. Yəni demək istəmisiniz ki, «olsa» yaxşı əlamətdi. Amma cümlə Azərbaycan dilində deyil, ona görə də oxucu elə biləcək ki, savadlı, ağıllı olmaması yaxşı əlamətdi.

Nə isə, bu ikinci dərəcəli məsələdi, bunu mexaniki səhv kimi qəbul edək. İndi gələk əsas məsələyə.

Savad məsələsi ilə o qədər də işim yoxdur. Gərək ki, Sokrat deyib: «Savad kasıbın sığınacağı, varlının bəzəyidi». Futbolçular kasıb olmadıqlarına görə (ən aşağısı bir müəllimdən və ya bir həkimdən 200-300, bəlkə də 500 dəfə artıq maaş alırlar) deməli, onlara sığınacaq üçün savad lazım deyil. Qaldı bəzəyə. Futbolçuların o qədər bəzəyi var ki, (bahalı maşın, şəhərin mərkəzində ev, yüksək maaş, şöhrət, az qala diplomatik pasport və sair və ilaxır) olmasın «savad» adlı bəzəklərdən biri.

Tahir Mirzə, çox maraqla izlədiyim o layihədə səninlə bu məsələdə razılaşmıram. Ağıl futbolçuya çox lazımdı, lap çox lazımdı. Hətta şahmatçıdan da çox. Bütün dünya belə qəbul edir ki, ən çox ağıl şahmatçıya lazımdır. Qətiyyən belə deyil. Mən yox ey, mütəxəssislər hesablayırlar ki, futbolçuya ağıl şahmatçıdan daha çox lazımdı. Bilmirəm, şahmatla maraqlanırsızsa yoxsa yox, bir şahmatçının bir oyunda vaxtı təxirə salınana qədər 5 saatdı: yəni hər birinə 2 saat yarım. Yəni bir şahmatçı bir gedişi etmək üçün iki saat yarım öz hesabına və eyni zamanda qarşıdakı oyunçunun fikirləşdiyi dövr qədər zamanı var. Amma bir futbolçunun hər hansı bir qərar qəbul etməsi üçün bəzən nəinki bir saniyə, hətta saniyənin onda biri qədər vaxt lazım olur. Yəni ona daha çox ağıl lazımdır ki, ən qısa müddətdə qərar qəbul eləsin. Mən bununla bağlı futbolu bildiyimə və sevdiyimə görə sizə yüzlərlə misal çəkə bilərəm.

Birini xatırladım. Dünya çempionatlarının birində İspaniyanın bir futbolçusu İtaliyanın qapıçısı ilə təkbətək qalmışdı. Şərhçi də Nikolay Ozerov idi. Futbolçu bir an dayandı və sonra topu boş qapıya vura bilmədi. Onda Ozerov dedi: «İspaniyalı hücumçu bir an fikirləşdi ki, bu dəqiqə atası, anası, sevdiyi qız, bütün İspaniya və bütün dünya ona baxır. O bunları fikirləşənəcən İtaliyanın müdafiəçisi topu onun ayağından götürdü».

Yəni bir daha qeyd edirəm ki, futbol az-çox savad tələb etməsə də, hətta şahmatçıdan daha çox ağıl tələb edir. Və çox təəssüf ki, bizim futbolçular məhz elə buna görə də nə Avropa, nə dünya çempionatlarında uğur qazana bilirlər.

Azərbaycanda futbolun futbol vaxtı bir məşhur futbolçu ilə bərk dost idim, indi də dostumdu. «Neftçi»nin bir nömrəli hücumçusu sayılırdı, adını çəkmirəm, özü qəbul eləsə də, başqaları ayrı cür fikirləşər. Ona həmişə dediyim bir söz vardı. Deyirdim ki, bir gün bu futbolu atacaqsan, televizorun qabağında oturub «Dinamo»nun (Kiyev) oyununa baxacaqsan və onda deyəcəksən: «Vay dədəm vay, futbol buymuş?!»

İndi mən bilmirəm bizim futbolçular hərdən oturub dünya futbolunu izləyirlər, yoxsa yox. İzləsələr, görərlər ki, dünya futbolunda ayaqlar yox, başlar işləyir. Yəni ağıl çox vacibdir, qardaşım.

Sonda. Alimlər belə bir eksperiment aparıblar. Xırda bir yanğın düzəldiblər. Sonra meymuna yanğını söndürmək üçün qabdan su götürüb gətirib ocağa tökməyi öyrədirlər. Və sonra həmin qabı hovuzun ortasına qoyublar və həmin yerə də bir taxta uzadıblar. Yanğını törədiblər və meymuna da dolçanı veriblər ki, bunu söndür. Meymun suyu hovuzdan götürməyib. O ensiz taxtanın üstüylə çətinliklə gedib hovuzun üstündəki qabdan su götürüb və gətirib odu söndürüb. Və ağlına gəlməyib ki, hovuzdakı da sudur.

İndi ağılsız futbolçu həmin meymun kimi bir şeydi.

Aqil ABBAS,
“Ədalət” qəzeti